Cambodja,
Wat te denken van Cambodja? Ik weet alleen van dat land dat het gruwelijk heeft geleden onder Pol Pot. Verder eigenlijk niks. Dit mailtje is weer een gewoon reisverslag over de leuke dingen, maar ook over de wat minderen! U bent dus gewaarschuwd…….
Als ik bij de grens kom is het duidelijk een verschil van dag en nacht met Thailand. In Thailand zijn de wegen goed en het humeur van de mensen slecht. In Cambodja daar en tegen zijn de wegen slecht en het humeur van de mensen goed. Nou ik kan je wel vertellen, laat mij maar een paar uur in de bus hobbelen. Een voorbeeld: in Thailand koop je een busticket en als je vertrekt, stopt de bus na 5 minuten en krijg je de volgende verklaring: “Get out.”. “Change bus”, je wordt op straat gedumpt, “wait 5 minuts.” Vervolgens wacht je een uur, vertrek je om een rondje door de stad te rijden, om weer op het zelfde punt terug te komen om weer iemand op te pikken. In Cambodja gaat het als volgt: “Sorry maar we moet van bus wisselen, er zitten te veel mensen in de bus, we worden gesplitst over 3 bussen.” Vervolgens lopen ze met ons mee, zijn erg bezorgd dat we toch gaan zitten in het wachtlokaal, en inderdaad binnen korte tijd verschijnen de bussen en gaan we verder op pad.
In de bus zit behalve een chauffeur (is meestal wel handig), ook een “gids” hij spreekt goed Engels en babbelt met ons en hij spreekt ook een beetje Japannees. En wat is het gevolg? Op de dag dat ik in Cambodja aankom spreek ik al meer Khmers dan dat ik in 6 weken Thailand Thais geleerd heb. Onderweg stoppen we en natuurlijk komen de verkoopsters als vliegen op een hoop stron…af. Maar onze begroeting in lokale taal breekt het ijs en binnen no time is het verkopen vergeten en babbelen we over alles en nog wat. Ik ontmoet een jongen van 12 jaar en die vraagt beleefd of ik met hem wil praten omdat hij Engels wil leren. Leuk toch! Ik kom uit in Siem Reap de plaats waar Angkor is, de beroemde tempels van Cambodja.
Jullie zullen je wel eens op een door de weekse dag hebben afgevraagd “Wat doet Frank vandaag?” Wel op een gewone doordeweekse dag, huur ik een fiets en fiets op m’n gemak door Angkor met een aangenaam temperatuurtje van 35 graden Celsius in de schaduw…… Die Hollanders zijn en blijven een beetje gek. Angkor, volgens vele de mooiste ruines van de wereld. En zeker mooier dan Bagan in Myanmar. Daar ben ik het niet helemaal mee eens. Voor mij zijn ze eigenlijk niet te vergelijken. Bagan is voornamelijk overweldigend omdat je zoveel tempels/pagodas tegelijk ziet. Honderden (oud, nieuw en gerestaureerde) verspreidt over het landschap, dat droog en door is. Als je op een van de pagodes klimt, kan je het landschap overzien en zie hoeveel van die dingen er zijn. Angkor zijn tientallen tempels die in een oerwoud staan (tegenwoordig bos) en je ziet er maar 1 tegelijk en dan fiets je weer 15 minuten naar de volgende. De tempels zijn mooier van vorm en constructie dan de pagodas in Bagan. Maar het geheel is niet zo overweldigend. Kortom mijn advies is: bezoek ze gewoon allerbei.
De tempels zijn prachtig en ik loop er met verbazing rond. De ruines waren overgroeid door het oerwoud en ruim honderd jaar geleden herontdekt door de Fransen. Die sinds die tijd de ruines aan het restaureren zijn. Het roept bij mij de vraag op wat is mooier? De echte ruines of de gerestaureerd, die zijn natuurlijk meer herkenbaar maar minder echt. Gelukkig hebben ze een paar zo gelaten als het was en dat levert een van de beroemde foto’s op van een boom groeiend op een tempel. Als ik daar doorheen loop, voel ik me als Indiana Jones op zoek naar een of andere schat. Bang om iets aan te raken en de hele boel in elkaar stort. Want zo ziet het er wel uit, veel dingen schot en scheef. Hier en daar hebben ze stalen banden om de torens gebonden om de boel bij elkaar te houden, of hout balken geplaatst om het geheel te stutten. Erg indrukwekkend en erg mooi voor een fotograaf.
En wederom valt me op hoe vriendelijk de mensen zijn. Als je een tempel uitkomt, stormen en een tiental vrouwen en kinderen op je af. Ze willen je in hun “restaurant” hebben of wat verkopen. Alleen gaat het op een leuke manier. Een meisje verkoopt sjaaltje. Ik zeg dat ik geen sjaaltjes nodig heb. Zegt ze ” Voor je vriendin”. Ik denk slim te zijn en zeg dat ik geen vriendin heb. Waarop ze de eerste de beste vrouwelijke toerist erbij haalt en zegt dat zij mijn vriendin is. Ja, zodat ik een sjaaltje kan kopen…… “Nee, ze is niet mijn vriendin” Even later komt het meisje weer langs, maar nu met een Cambodjaanse vrouw en begint haar te introduceren en te kijken of ik geïnteresseerd ben in haar. Ja, zeker om een sjaal te kopen. Op ander moment zeg ik tegen een van de meisjes dat ik niks wil kopen. Zegt ze “Niks, dat is dan 2 dollar” Grrr, ze moeten niet te slim worden. Al snel heb ik door dat je met de kinderen het onderwerp van gesprek moet wijzigen. Ik begin foto te verkopen aan hen: voor 2 dollar maak ik een foto van ze. Ze zijn dan compleet in de war. Ze hebben trouwens maar de halve dag les, waardoor ze de andere helft van hun tijd doorbrengen als kleine verkoop(st)ertjes.
Ik twijfel of het aan mij ligt dat ik de mensen hier zo aardig vind. Misschien heb ik het hier meer naar mijn zin dan in Thailand? In het hotel vraag ik aan de andere gasten wat hun ervaring is en iedereen is het met me eens. Je wordt aangesproken door veel lokale mensen die gewoon een praatje maken, je telefoonnummer willen of zo nu en dan ook met je op de foto willen. Kortom dolle boel hier.
Soms kan het ook anders. Op een dag fiets ik terug van Angkor naar Siem Reap en er komt een meisje naast me fietsen en begint een beetje met me te praten. Ze spreekt slecht Engels dus het gesprek wil niet echt vlotten. Dan zegt ze opeens. “Take me home with you.” ????? Wat? Ik sta perplex, het enige wat ze kan bedoelen is dat ik haar meeneem naar mijn hotelkamer voor wat oneerbaars. Nu is het in deze landen soms moeilijk in te schatten hoe oud sommige vrouwen zijn, maar dit is heel duidelijk een kind van een jaar of 12. Hoe is het mogelijk! Nu blijkt de seks toerisme in Thailand onder druk te staan, Ze willen af van het slechte imago en pakken de mannen aan, die seks hebben gehad met kinderen. Dus dat verplaatst zich gewoon naar Cambodja, waar de mensen veel armer zijn. Het is toch schokkend om er op zo’n onverwachte manier mee geconfronteerd te worden.
Op de laatste dag dat ik Angkor bezoek, spreek ik met een toerist af om zonsondergang te bekijken vanaf Angkor Wat (is een van de tempels). Als ik er aankom, word ik tegengehouden door de bewakers: de tempel is helaas gesloten, je mag er niet meer op. Ik ben teleurgesteld. Een paar andere toeristen ook en zij beklimmen toch de toren en worden achterna gezeten door de bewaking. In de commotie die daardoor ontstaat, sluip ik om de bewaking heen en kom achter de toren terecht. Daar zit 1 bewaker de trappen in de gaten te houden. Ik wacht een minuut of tien en dan gaat de man weg. Ik neem mijn kansen waar en klauter naar het hoogste punt van de tempel. Ik heb daar een mooi uitzicht over de zonsondergang die helaas niet zo mooi was. Heerlijk om zo eens als Remie alleen op de wereld te zijn, alleen met je gedachten, genieten van het leven. En ook te genieten van mijn burgerlijke ongehoorzaamheid. Later kom ik zonder enige problemen de tempel uit en fiets ik weer naar “huis”.
Na Angkor wil ik met een boot over het meer naar BattamBang, dus koop ik een kaartje. Vertrek is ‘s ochtend vroeg met de pick-up, die natuurlijk veelste vol is, naar een plaatsje aan het meer. Een hele arme buurt en als we aankomen, zie ik iets dat ik nog nooit eerder gezien hebt. De verkoopsters komen 2 aan 2 aanrennen terwijl ze een tafel sjouwen. Op die tafel staan de ingrediënten voor het ontbijt. En zo verkopen ze hun waren. Zodra een nieuwe bus/pick-up stopt, pakken ze hun tafel weer op en rennen naar de nieuwe slachtoffers. Heel creatief.
Het is nu net aan het begin van het regenseizoen, dus is de waterstand erg laag. We moeten dus eerst in een kleine taxiboot stappen. Dat is een hele klus, want we moeten over allerlei kleine wiebelende bootjes lopen om bij onze boot aan te komen. En dat met volle bepakking en de wetenschap dat als je valt, je camera naar z’n gootje is. Over grootjes gesproken in de boot zit ook een Amerikaanse van 77 die op reis is met haar twee kleindochters. De taxiboot komt maar moeizaam vooruit omdat het te ondiep is en we regelmatig vastlopen in de blubber. Na ongeveer een uur aanmodderen, komen we op een plaatst waar twee boten liggen te wachten 1 speedboot en 1 wat grotere taxiboot. We moeten met z’n alle in de speedboot, die voorzien is van twee buitenboord motoren van elk 200PK! Wouw dat wordt lachen, deze boot heeft zo veel vermogen dat we er met z’n allen achter zouden kunnen waterskien. Als we denken dat de boot vol is komt en nog een kleine taxiboot aan en iedereen moet bij ons in de boot. Ze gaan op het dak/dek zitten. Ben ik blij dat ik binnen in de schaduw zit.
En dan vertrekken we, althans het duurt even voordat we het doorhebben. Wat is het geval: de grote taxiboot sleep ons! Niks geen sensatie van 400 pk die je voortstuwen over het water. Een tegenvaller. We worden naar dieper water gesleept en daar wordt geprobeerd om de speedboot te starten. Dat verloopt nog al wat moeizaam. Tijdens een van de startpogingen draait de speedboot een rondje op volle kracht, mist een klein vissersbootje op een haar na, maar spoelt de arme visser wel uit zijn bootje.
Taxiboot
Na een goed half uur rond scheuren op het meer begeeft de boot het! En de grote taxiboot is nergens te bekennen. Wat te doen in het midden van een meer? Ach, we hadden een toerist met gitaar, dus werden er liedjes gezongen. Het zijn romantische muziekjes over iemand die zulke mooie ogen heeft, dat hij ze liefst in een potje wil doen. Na een tijdje merken we dat er water is de boot komt? Het is niet zo veel maar toch. Voor de mensen die zich nu een beetje zorgen om mij gaan maken, dat het gevaarlijk zou zijn, nou dat viel mee. Zelf als je op je knie in het water gaat zitten, lukt het je nog niet om te verzuipen. Het lukt de mannen met veel geploeter om de boot weer op gang te krijgen. Ik raak aan de praat met andere mensen en hoor tot mijn verbazing dat iedereen naar Phnom Penh gaat, de hoofdstad van Cambodja? Ik blijk in de verkeerde boot te zitten! Chips dat is de eerste keer in 10 maanden dat ik niet op de gewenste bestemming aankom. (De keer dat we uit de bus gezet zijn, hebben we zelf besloten de bestemming te wijzigen). Uiteindelijk komen we bij de grote boot aan die ons naar Phnom Penh brengt. En warempel daar wordt mijn kaartje gecontroleerd….zien ze het of niet??? Nee, de man ziet het niet, en dat scheelt me de helft van de prijs. Ik kom voor 12 dollar aan in de hoofdstad en de rest betaalt 24 dollar.
Oké, nu komt het wat minder aangename gedeelte van de mail. Voor degene die een zwakke maag hebben of net aan het ontbijt zijn, sla dit maar over. In Phnom Penh is het belangrijkste dingen om te zien, de gruwelijkheden van de Khmer Rouge regime. Het regime wilde dat iedereen gelijk was (communistische gedachte) alleen ze hebben dat te uitvoer gebracht door iedereen die iets van opleiding had om te brengen. Dus mensen als doktoren, leraren en wat dan ook werden systematisch geëlimineerd. Iedereen moest boer zijn, geld werd ook afgeschaft en vele mensen gedwongen om in werkkampen te werken, waar ze nauwelijks te eten hebben en uiteindelijk omkomen door ondervoeding & uitputting. De schatting is dat onderleiding van Pol Pot ongeveer 2 miljoen mensen zijn omgekomen.
We gaan met zijn 5 op pad. We zitten elk achter op een motor en rijden eerst naar de shooting range….. Daar kan je met allerlei soorten wapens schieten. We krijgen een menukaart en dan kan je kiezen. Een AK47 (Kalashnikov) 30 kogels $20,-, een revolver, zoveel kogels, zoveel dollars, een handgranaat xx dollars, een bazooka 1 granaat $200,-. Voor de echt zieke geesten kan je ook nog een koe kopen voor 100 dollar en die kan je dan met een bazooka opblazen….. Er zijn toeristen die dit doen. Hoe ziek kan je als mens zijn. Ik hou niet van wapens en schiet dus niet. 2 van ons leven zich uit.
Ongewone menu kaart
Twee toeristen……….
Het contrast wordt nog groter als we daarna naar de Killing Fields gaan. Gewoon een veldje zoals vele, waar de Khmer rouge hun tegenstanders heeft laten afslachten en in massa graven gegooid. Of zoals zij het uitdrukken: “Officially destroyed”. Kogels waren te duur, dus werden de mensen met allerlei slag- en steekwapen omgebracht, eerst neergeslagen en dan de keel doorgesneden…. De baby’s en kleine kinderen werden tegen een boom doodgeslagen, of op andere manieren omgebracht. Om maar weer eens aan te halen, in wat voor een wereld leven we dat mensen dit hun medemens aandoet. De massagraven zijn gedeeltelijk opengelegd om de mensen te identificeren. Er is een Pagoda (monument) gebouwd waar de schedels van de slachtoffers tentoongesteld zijn. Kortom eigenlijk weinig te zien, maar toch te gruwelijk voor woorden.
???????……
‘s Middags gaan we naar de S-21. Vroeger een gewone school, tijdens het Khmer Rouge regime een beruchte gevangenis van de security. Hier werden de mensen gemarteld om ze een verklaring af te dwingen. Simpel gezegd, ze kregen te horen wat ze moesten bekennen en als ze dat zeiden, zouden ze stoppen met martelen. Ik zou alles bekennen voordat ze überhaupt zouden beginnen. De security had alles goed gedocumenteerd, wie er binnen kwam en wie er weg ging, inclusief foto’s. Zowel een foto van als ze binnen kwamen, als een foto wanneer ze de martelingen niet overleefden. Degene die de marteling wel overleefden, kregen een enkeltje Killing Fields. Ongeveer 17.000 man zijn ondervraagd in de S-21, voor zover bekent zijn er 6 overlevenden!
Het museum is eenvoudig en doeltreffend. De cellen zijn gelaten zoals ze waren. Op de begane grond zijn de grotere cellen, 1 klaslokaal is 1 cel. Daar zag je een bed met wat dingen zoals een trommel voor de uitwerpselen en de boeien die gebruikt werden. Aan de wand hangt 1 foto van iemand die in de cel omgebracht was. De foto was genomen aan het eind van de fatale marteling! Op een van de plafonds zie ik nog bloedspatten…
Op de eerste verdieping zijn er kleine individuele cellen gebouwd in de leslokalen, niet groter dan 2 meter bij 70 centimeter. En op de tweede verdieping waren de gemeenschappelijke cellen. De gevangenen lagen daar naast elkaar geboeid met hun voeten aan elkaar. Praten was verboden. De galerij was afgesloten met prikkeldraad, zodat de wanhopige gevangenen zich niet van de galerij konden gooien om zelfmoord te plegen.
De expositie bestaat voornamelijk uit foto’s van de mensen zoals ze binnen kwamen, mannen, vrouwen, jongens meisje en kleine kinderen. Honderden gezichten op een rij. Ook hangen er schilderen van de martelingen. Een van de gevangenen was gedwongen om het te schilderen, om het zo te documenteren. De schilder is een van de weinige die het overleefd heeft. Er wordt een film vertoond wat er is gebeurt in die tijd. Niet echt een opwekkend verhaal. Om een lang verhaal iets minder lang te maken, geen gezellige middag. En ongelofelijk bewonderenswaardig hoe vriendelijk de Cambodjaanse mensen nu zijn.
Nu ben ik in Vietnam, Saigon. Land nummer 11. Het is weer gelukt om met mijn, totaal niet meer lijkende pasfoto in mijn paspoort, toch de grens over te komen. Weet nog niet wat me hier staat te wachten, maar heb veel goeds over Vietnam gehoord. Maar natuurlijk ook de oorlog met Amerika. Op reis heb ik al twee keer iemand ontmoet die hier heeft gevochten. Hoe is het verhaal hier van de mensen? Helaas is het regenseizoen begonnen dus is het wat nat. Maar ach een echte Hollander is dat toch gewend.
Jongen en meisjes, dit was het weer voor deze keer. Het is weer eens langer geworden dan gepland, mijn excuus daarvoor. En weer tot de volgende keer, oogjes dicht en snaveltjes toe……
Frank
